Πίσω στα κράτη

Πριν μερικά χρόνια ο Παναγιώτης Κονδύλης μου είχε πει: «Ενωμένη Ευρώπη ούτε υπήρξε στο παρελθόν, ούτε πρόκειται να υπάρξει στο προβλεπτό μέλλον». Η φράση αυτή φάνταζε τότε κάπως φορμαλιστική. Σήμερα όμως αποδεικνύεται καθαρά το βάθος του επιχειρήματος: η πολιτική και οικονομική ολοκλήρωση των ευρωπαϊκών κρατών ήταν αρχικά μια ιδεολογία και σήμερα κατέληξε να γίνει μια καθαρή υπόθεση ισχύος.
Η παγκόσμια οικονομία έχει βεβαίως υπερεθνικό χαρακτήρα, μέσω της κυριαρχίας του χρηματιστικού κεφαλαίου, ωστόσο υπάρχουν και σταθερές εθνικές παράμετροι, που έχουν ιστορικά συγκροτηθεί, δηλαδή εθνικές νοοτροπίες, δεδομένες οικονομικές συμπεριφορές, πολιτισμικές παραδόσεις και παραγωγικές εθνικές ιδιομορφίες.
Όλα αυτά συγκροτούν ένα σύνολο παραμέτρων που αντιφάσκει με την οικουμενικότητα του χρηματιστικού κεφαλαίου. Αλλιώς σκέφτεται οικονομικά και παράγει ένας Βαυαρός προτεστάντης και εντελώς αλλιώς ένας καθολικός σιτσιλιάνος, ένας άθεος Γάλλος ή ένας ορθόδοξος Έλληνας από την Καλαμάτα. Πρόκειται για ένα εκρηκτικό μείγμα εθνικών ιδιαιτεροτήτων και παραγωγικών ανισομερειών, το οποίο ενώθηκε τεχνητά κάτω από ένα κοινό νόμισμα και τώρα βαδίζει ξανά πίσω στην αφετηρία του, στα εθνικά κράτη.
Είναι σαφές πως από το ευρώ κέρδισαν αυτοί που είχαν θετικό εμπορικό ισοζύγιο και αναπτυγμένη παραγωγική βάση. Οι Γερμανοί και οι γάλοι. Δάνειζαν ακριβά και αγόραζαν φτηνά- αυτός είναι ο αιώνιος νόμος του κέρδους. Οι υπόλοιποι έκαναν ακριβώς το αντίστροφο. Και χρεοκόπησαν. Αυτή τη στιγμή, επειδή βρισκόμαστε σε εποχή παγκόσμιας ύφεσης, το γερμανικό παιχνίδι δυσκόλεψε πολύ. Για να συνεχίζει η Γερμανία να έχει οφέλη από το ευρώ πρέπει να καλύψει τα χρέη των υπολοίπων, μέσω της ευρωπαϊκής τράπεζας. Το δίλημμα για τους Γερμανούς είναι σοβαρό: θα πληρώσουν ώστε να κρατήσουν ενωμένη την Ευρώπη και να συνεχίσουν να κερδίζουν ή μπορούν να ξεφορτωθούν τους υπόλοιπους και να συνεχίσουν μόνοι τους με άλλους στρατηγικούς συμμάχους- πιθανόν τη Ρωσία;
Εάν αποφασίσουν να κρατήσουν την Ευρώπη ενωμένη θα το κάνουν μέσω της ευρωπαϊκής τράπεζας, αλλά με μία προϋπόθεση: αυτή η Ευρώπη θα είναι γερμανική, δηλαδή τα κράτη θα διοικούνται ουσιαστικά από τη μεγάλη Γερμανία. Έτσι θα πληρώσει μεν κάποιο οικονομικό κόστος, αλλά αυτό θα αναπληρωθεί από τα σοβαρά πολιτικά πλεονεκτήματα ενός ευρωπαϊκού Ράϊχ.
Εάν αποφασίσουν οι Γερμανοί πως αυτή η προοπτική είναι δύσκολο να υλοποιηθεί, κυρίως εξαιτίας των πολιτικών αντιδράσεων από τους λαούς του ευρωπαϊκού νότου, τότε θα επιμείνουν στη σημερινή τους πολιτική και θα οδηγήσουν τα πράγματα στην κατάργηση του ευρώ. Στην πορεία αυτή υπάρχει και μια ενδιάμεση στάση: η έξοδος πρώτα της Ελλάδας και μετά κάποιων άλλων απείθαρχων κρατών.
Είναι σαφές πως η Ελλάδα έχει μία μόνον μακροπρόθεσμη λύση: την επιστροφή στο εθνικό της πλαίσιο. Διότι αυτή είναι και η γενική πανευρωπαϊκή τάση, η οποία αργά ή γρήγορα θα γίνει σαφέστερη. Πλην όμως δεν μπορεί η Ελλάδα να ακολουθήσει αυτήν την μακροπρόθεσμη προοπτική αυτή τη στιγμή, διότι δεν έχει τις οικονομικές και πολιτικές δυνατότητες για κάτι τέτοιο και το άμεσο κοινωνικό κόστος θα είναι βαρύ. Η αγροτική και η βιομηχανική της παραγωγή είναι εντελώς κατεστραμμένες, μετά από δέκα χρόνια ευρώ, ενώ και ο τομέας των υπηρεσιών της, μετά από τα μνημόνια, είναι και αυτός διαλυμένος- κυρίως ο δημόσιος. Ταυτόχρονα δεν υπάρχει αυτή τα στιγμή κάποια πολιτική και κοινωνική συμμαχία, που να δημιουργεί πλειοψηφικό ρεύμα προς την κατεύθυνση επιστροφής στο εθνικό πλαίσιο και κατάρτισης ενός νέου εθνικού οικονομικού σχεδίου. Άρα, αυτή τη στιγμή, έχουμε μόνον μία επιλογή: να παραμείνουμε στο ευρώ και την ενωμένη Ευρώπη, όσο ακόμα αυτά υπάρχουν, ώστε να κερδίσουμε κάποιο χρόνο και στο μεταξύ να μπορέσουμε να διορθώσουμε μερικά πράγματα στον τομέα της διοίκησης και των χρεών.
Η πορεία θα είναι εντελώς επισφαλής βέβαια, διότι οι πιστωτές ζητούν πλήρη παράδοση, με κούρεμα μεν, αλλά με τοκογλυφικό δανεισμό του 8%! Επιπλέον ζητούν εμπράγματες εξασφαλίσεις, ακόμη και αν χρεοκοπήσουμε, ζητώντας την παραίτηση από την χρήση του δικαιώματος κρατικής ασυλίας έναντι χρεών. Κοινώς μας βάζουν το μαχαίρι το λαιμό, διότι προετοιμάζονται να μας πετάξουν έξω.
Μπορούμε φυσικά να τους πετάξουμε όλους έξω και να κάνουμε μονομερές κούρεμα άμεσα του 80%,, όπως ορθώς λέει το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ και όπως θα έκανε κάθε σοβαρή χώρα στον κόσμο σε παρόμοια περίπτωση. Όμως κοινωνικά δεν είμαστε έτοιμοι για κάτι τέτοιο. Επομένως πρέπει να περιμένουμε, δεν έχουμε άλλη επιλογή.
Ο Απόστολος Διαμαντής είναι πανεπιστημιακός και συγγραφέας
αναδημοσίευση από: www.protagon.gr